Trader olmak üzerine

Birçok kaynağa nazaran güzel bir trader olmanın yüzde 80’i psikolojiden ve yüzde 20’si metodolojiden (temel yahut teknik tahlil fark etmeksizin) gelmektedir. Emsal formda portföy idaresi de içerisinde psikolojiyi ve risk idaresini barındırmaktadır. Trader’lığa ve yatırımcılığa başlayan herkesin fark ettiği üzere teknik ve temel tahlil maharetlerini herkes kazanabilmekte ama işin ruhsal tarafıyla herkes başa çıkamamakta. Bundan ötürü finansal piyasalarda yüzde 10’luk, hatta tahminen yüzde 5’lik kesim para kazanabilirken geri kalan herkes para kaybetmektedir. Yatırımcılığa ve trader’lığa yeni başlayan birçok kişinin birinci fark etmesi gereken şey grafik çizmenin o kadar da sıkıntı olmadığı, öte yandan süreç almanın ve o süreci taşımanın asıl güç olan şey olduğudur. Örneğin amatör birçok trader sistemi kavradığını düşünerek ve süratlice para kazanmak istediği için çok fazla süreç almaya çalışmakta lakin bunun yerine yavaş hareket edilmesi, alınan her sürecin sorgulanması ve derin bir halde incelenmesi (Neden bu süreci aldın, hangi açılardan konfirmasyonları gözlemledin, süreç sırasında neler hissettin? vb.) gerekmektedir. Sistematik ve dengeli bir mental süreç inşası sağlıklı süreçler alabilmek ismine epey kıymetli zira şahıslar rastgele süreçler alan, hislerine nazaran davranan trader’lar olarak değil disiplinli ve kurallarına bağlı bir biçimde ilerleyerek para kazanabilirler.

Sistem ve psikoloji inşası en değerli nokta

Üstelik mentale ve psikolojiye yönelik yatırımların uzun vadede daha tesirli olmasının bir sebebi de ne marketin ne de marketi iddia etmek için kullanılan formüllerin değişmemesinden kaynaklanmaktadır. Kimisi “Formasyonlar”ın, kimisi “Price Action”ın, kimisi “Orderflow ve Footprint”in, kimisi “Onchain Metrikleri”nini kimisiyse “Inner Circle Trader”ın en yeterli prosedür olduğunu söylemektedir. Tahminen benim şimdi duymadığım yollar de bulunmaktadır ama vurgulamak istediğim nokta usullerin elbette öğrenilebildiğidir. Öğrenme suratınıza bağlı olarak üç-altı ay aralığında (kimisi için daha kısa yahut uzun) bir teknikte süreç almaya alışkanlık kazanabilirsiniz. Siz para kazanabildiğiniz sürece kendi keşfettiğiniz bir şey bile süreç almak için uygundur. Burada kıymetli olan nokta sistem ve psikoloji inşasıdır. Şahısların kendisini geliştirmesi ve değiştirmesi, ruhsal sağlamlığının ve kendisine inancının artması çekinmeden süreçlere girip yanılsa dahi yanlışını telafi ederek tekrar muvaffakiyete ulaşabileceğini bilmesini sağlayacaktır.

Trader olmanın önündeki en büyük pürüzler

Kültürel geçmişimiz, aile yaşantımız ve öğrendiğimiz birçok şey başarılı bir trader olmanın önündeki büyük engellerdir. Zira trade mentalitesi çok daha farklı bakış açılarından bakmayı, bol bol okumayı ve halihazırda sahip olduğumuz birçok kalıp yargıyı yıkmayı (borsa inançlı değildir, altına yatır vb.) gerektirir. Ayrıyeten şahıslar hayatları boyunca tek başlarına karar verememişlerdir, çocukluktan itibaren onlar ismine karar veren yahut kararlarını etkileyen birçok kişi bulunmaktadır. Ancak trade arenasında herkes tek başınadır ve hem kendi kararlarını kendisi alıp yol haritasını belirlemeli hem de dışarıdan gelen seslere kulaklarını kapatıp stratejisine güvenmeyi öğrenmelidir. Burada denetim sizin elinizde değil, büyük piyasa yapıcıların elinde bulunmakta ve bu durumda yapmanız gereken şey onların hareketlerini iddia etmeye çalışmaktır.

Sorumluluk markette değil, sizde

Ne market sizi denetim etmekte ne de siz marketi denetim edebilmektesiniz, olayın temeli tüm sorumluluğun sizin elinizde olduğunu kabullenmekten geçmektedir. Aldığınız kararlardan sadece siz sorumlusunuz, marketi ya da takip ettiğiniz bireyleri suçlamak hiçbir şeyi değiştirmeyecektir. Örneğin siyah kuğu olaylarından birisi olarak kabul edilebilecek İran-İsrail savaşını temel alalım. Neredeyse herkes savaşı çıkaran ülkelere hakaretler etmekteydi (haklılık hisseleri var elbette) ama ilgili olayla birlikte birçok kişinin risk idaresini gereğince yapamadığı ve piyasaya dair risk iştahı ve açgözlülüğünün tavan yaptığı görülmüş olundu. İşin daha da garip tarafı insanların öfkesi sadece savaşı çıkaran ülkelere değil, kripto fenomenlerine yahut eğitim aldıkları bireylere de genellenmeye başladı. Bir savaşın çıkacağını kim bilebilirdi ki? Rasyonel düşünebilen bir kişi içerisinde bulunduğu piyasanın risklerini bilerek yatırım yapmalı ve trade atmalıdır. Bu türlü bir ortamda takip ettiğiniz şahıslardan bu türlü bir ihtimali bilebilmesini beklemek yerine kendiniz muhtemel düşüşlerde ne yapabileceğiniz üzerine düşünmeliydiniz.

Özetleyecek olursak şayet âlâ bir trader olmak istiyorsanız kendinize makul prensipler ve kurallar belirlemeli, bunlara sadık kalmaya çalışmalısınız. Dışarıdan bakıldığında tüm bunlar kolay görünmektedir, söylemesiyse çok daha kolay ama bir trader ne vakit süreç alacağına, risk ölçüsünün ne olacağına, ne kadar müddetliğine süreçte kalacağına ve hangi durumlarda süreçten çıkacağına karar vermelidir. Tıpkı vakitte tüm bunlar olurken psikolojisini ve hislerini denetim etmeyi öğrenmeli, planına sadık kaldığını hatırlatarak kendisini rahatlatmaya çalışmalıdır. Piyasalar sizi stop edip ya da sizi sürece hiç almadan maksat noktanıza gidebilir ancak tam bilakis sizi sürece dahil edip stopunuzu çalıştırmayıp likide olmanıza da yol açabilir.

Bir şey yaşandıktan sonra “Bunun olacağını biliyordum” demek “Biliyordum Yanlılığı” (Hindsight Bias) olarak geçmekte ancak bu da bilişsel yanlılıklar yazımızın konusu olacak. Şimdiki mevzumuza geri dönecek olursak süreç istemediğiniz tarafta gitseydi de bu sefer “İyi ki girmemişim” diyecektiniz. Münasebetiyle sonuçları kendi çıkarımıza nazaran şekillendirmeye eğilimliyiz. Alınan her sürecin kazanma ve kaybetme mümkünlüğünün tıpkı olduğu unutulmamalıdır. Yani bir süreç sizi varlıklı edebileceği üzere her şeyinizi kaybetmenize de yol açabilir. Fiyat hareketlerinin daima değişimi, karın gitgide artması bir mühlet sonra şahısların sahip oldukları prensipleri unutmalarına neden olmaktadır. Ekstrem karlara ulaşıldığı ya da kayıplar yaşandığı devirlerde şahısların biraz geri çekilip genel çerçeveyi gözlemlemesi daha sağlıklı süreçler alabilmesinin önünü açacaktır.

Kaynak : Coinkolik